Nguyễn Thị Xuân Phượng sinh năm 1929, quê làng Nham Biều, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Năm 16 tuổi (1945) bà thoát ly gia đình, xếp bút nghiên lên đường tranh đấu giành độc lập cho đất nước. Bà từng làm nhiều nghề như kỹ thuật viên thuốc nổ, y tá, phóng viên bản tin kháng chiến của Bộ Tài chính, thông dịch viên, bác sĩ nhi khoa phòng y tế khu Ba Đình, dịch và thuyết minh phim tiếng Pháp, đạo diễn phim tư liệu chiến trường…

Năm 2011 Chính phủ Pháp trao tặng nữ nhà văn Xuân Phượng Huân chương Bắc đẩu bội tinh vì những đóng góp cho sự hiểu biết sâu sắc hơn giữa Việt Nam và Pháp cả trong thời chiến và thời bình. Ngoài nhà văn, bà còn là đạo diễn phim tài liệu nổi tiếng, chủ phòng tranh Lotus tại TP.HCM.