Kim byl ksiadz Tiso przywodca ruchu ludackiego fanatykiem czy oportunista Jak to mozliwe ze katolicki duchowny zostal partyjnym aktywista a w koncu prezydentem Jak godzil chrzescijanskie wartosci z fascynacja faszyzmem Czy deportujac do Rzeszy tysiace slowackich Zydow wiedzial ze posyla ich do komor gazowych Choc zostal skazany za zbrodnie wojenne slowaccy historycy spieraja sie o ocene jego dzialalnosci Spuscizna archiwalna po procesie Jozefa Tisy do dzis nie zostala opracowana Byloby wielkim uproszczeniem a takze ulatwieniem gdyby historyczne postacie byly wyraznie jednoznaczne w stu procentach dobre albo zle Tak na swiecie nigdy nie bywa Na tym polega dramatyzm historii S Niniejsza ksiazka bedzie smutna opowiescia o patriotyzmie ktory zszedl w ciezkich czasach na manowce fragmenty wstepu Biografia Tisy to doskonaly przyklad tego jak bardzo korumpujaca moralnie ideologia byl XXwieczny nacjonalizm Narodowe panstwo katolickie nie mialo nic wspolnego z katolicyzmem religia byla tylko wygodna fasada dla ideologii Nawet piekno gor slowackich bylo jedynie surowcem dla propagandy Od kultu swojskosci i narodowej krzepy od ideologii narodowej jednosci do zbrodni droga byla krotka i narod ktory nie mial w historii tradycji przemocy ani krwawych rzezi przebyl ja w ciagu kilku lat Jak na ironie patronowal temu dobrotliwy ojciec narodu subtelny intelektualista i wiejski proboszcz zarazem profesor teologii specjalista od moralnosci chrzescijanskiej ksiadz prezydent Gazeta Wyborcza